Cứ vào những ngày trời thu tháng 8, người dân Quảng Bình nói chung và Lệ Thủy nói riêng lại nô nức chuẩn bị cho ngày Tết độc lập với lễ hội đua thuyền lớn nhất trong năm.
Tháng 8 vào thu, trên gương mặt ai nấy đều rạng rỡ như mong đợi một điều gì thật kỳ vĩ. Người người đua thuyền, nhà nhà đua thuyền. Dòng Kiến Giang vốn hiền hòa từ bao thuở vào thu đã dậy sóng chung vui chuẩn bị cho ngày Tết độc lập.
Đi đâu cũng thấy cảnh bơi đua tập luyện dưới sông để chuẩn bị cho giải đua vòng loại và vòng chung kết diễn ra ngày 2/9. Dù già dù trẻ, dù gái hay trai, ai nấy đều có chung một niềm vui hăng say chờ ngày giành giải vô địch.
Đua thuyền Lệ Thủy là lễ hội có từ rất lâu, từ 2/9/1946 được tổ chức lần đầu tiên. Rồi cứ thế, lễ hội đua thuyền mừng Tết độc lập được tổ chức thường niên. Các cụ sinh ra đã biết đua thuyền, rồi con cháu cứ thế tiếp nối truyền thống quê hương. Đến hẹn lại lên, cứ vào tháng 8, khi những mùa vụ đã xong, con người tạm gác lại công việc riêng để hòa vào không khí chung của đất nước.
Lễ hội đua thuyền nơi đây mang đậm màu sắc văn hóa của một vùng quê sông nước, là chỗ dựa tinh thần của người dân, làm cho họ có thêm sức mạnh để chiến thắng thiên tai, trở thành lễ hội văn hóa lớn nhất ở Lệ Thủy.
Mỗi dịp vào thu, lễ hội thu hút đông đảo mọi tầng lớp nhân dân trong huyện tham gia. Mỗi lần tổ chức, hội đua thường có hơn 30 thuyền bơi nam và 20 thuyền bơi nữ. Mỗi đội là một sắc màu đại diện cho chính quê nhà của mình. Không chỉ có người dân trong huyện, mà các huyện lân cận như Quảng Ninh, Đồng Hới cũng về tham dự.
Âm vang đua thuyền xứ Lệ không chỉ lay động lòng người dân trong tỉnh, mà còn làm vang vọng, bồn chồn những đứa con xa. Ai xa xứ trong những ngày này cũng đều mong muốn được về để tham dự lễ hội đua thuyền trên quê hương. Với họ, đua thuyền, uống dòng nước Kiến Giang đã trở thành một phần máu thịt. Bởi từ khi lọt lòng đến lúc lớn khôn, không trai làng nào không biết chèo thuyền, không gái quê nào không biết điệu hò khoan. Có một bài hát đã hát rằng:
Trai quê tay trần đường đua gió lộng
Gái dẻo tay chèo lướt sóng khoe duyên
Rực rỡ cờ hoa nô nước đôi bờ
Duyên gái sức trai làm nên hồn xứ Lệ.
Miền quê nghèo còn nhiều mưa nắng, còn nhiều bão tố nhưng tình người luôn mộc mạc thủy chung. Tính cách con người ở đây cũng như dòng Kiến Giang vậy, khi cần hiền hòa thì xanh ngắt ôm ấp lấy đất mẹ nghèo khó, nhưng khi cần kiên cường thì bất khuất trước mọi gian nguy. Đến dòng sông cũng dậy sóng. Thu này, chắc chắn phải về với xứ Lệ mình thương!
Thu này, chắc chắn phải về xứ Lệ mình thương!!!